ความเชื่อและพิธีกรรมในพิธีฮินดู

ศาสนาพราหมณ์-ฮินดูเป็นศาสนาที่เก่าแก่ที่สุดศาสนาหนึ่งของโลก มีอายุยาวนานกว่า 4,000 ปี ศาสนานี้เกิดขึ้นในดินแดนชมพูทวีป ซึ่งปัจจุบันคือประเทศอินเดีย และกระจายไปทั่วภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ศาสนาพราหมณ์-ฮินดูเป็นศาสนาที่มีลักษณะเป็นพหุเทวนิยม กล่าวคือ เชื่อว่ามีเทพเจ้าหลายองค์ ซึ่งแต่ละองค์ล้วนมีอำนาจและหน้าที่ที่แตกต่างกันไป เทพเจ้าที่สำคัญในศาสนาพราหมณ์-ฮินดู ได้แก่ พระศิวะ พระวิษณุ และพระพรหม

ความเชื่อและพิธีกรรมในพิธีฮินดูมีความซับซ้อนและหลากหลาย ขึ้นอยู่กับนิกายและท้องถิ่นที่แตกต่างกัน ความเชื่อพื้นฐานของศาสนาพราหมณ์-ฮินดู ได้แก่

• ความเชื่อเรื่องกรรมและผลของกรรม ชาวฮินดูเชื่อว่าการกระทำในปัจจุบันจะส่งผลต่อชีวิตในอนาคต การกระทำที่ดีจะนำไปสู่ความสุขและความสำเร็จ การกระทำที่ไม่ดีจะนำไปสู่ความทุกข์และความผิดหวัง
• ความเชื่อเรื่องวัฏสงสาร ชาวฮินดูเชื่อว่าชีวิตมนุษย์เป็นวงจรแห่งการเวียนว่ายตายเกิด มนุษย์จะเวียนว่ายตายเกิดอยู่ในวัฏสงสารนี้ตราบเท่าที่ยังทำกรรมไม่ดีไม่สิ้นสุด
• ความเชื่อเรื่องพระเป็นเจ้า ชาวฮินดูเชื่อว่ามีพระเป็นเจ้าสูงสุดอยู่เบื้องหลังจักรวาล พระเป็นเจ้าสูงสุดมีชื่อเรียกแตกต่างกันไปในแต่ละนิกาย เช่น พระพรหม พระวิษณุ พระศิวะ เป็นต้น

พิธีกรรมในพิธีฮินดูมีหลากหลายรูปแบบ ขึ้นอยู่กับความเชื่อและวัตถุประสงค์ของพิธีกรรม พิธีกรรมที่สำคัญในศาสนาพราหมณ์-ฮินดู ได้แก่

• พิธีสังสการ เป็นพิธีกรรมที่มีความสำคัญอย่างยิ่งในศาสนาพราหมณ์-ฮินดู พิธีสังสการมีทั้งหมด 12 พิธี ซึ่งแบ่งออกเป็น 3 ประเภทหลัก ได้แก่ พิธีสังสการในวัยทารก พิธีสังสการในวัยหนุ่มสาว และพิธีสังสการในวัยผู้ใหญ่ พิธีสังสการแต่ละประเภทมีจุดประสงค์ที่แตกต่างกันไป เช่น พิธีนามกรรม คือ พิธีตั้งชื่อ พิธีอันนปราศัน คือ พิธีให้เด็กเริ่มกินอาหาร พิธีอุปานยัน คือ พิธีสวมสายประคำ
• พิธีบูชายัญ เป็นพิธีกรรมที่กระทำเพื่อบูชาเทพเจ้า พิธีบูชายัญมีหลายรูปแบบ เช่น พิธีบูชายัญด้วยสัตว์ พิธีบูชายัญด้วยพืชผักผลไม้ และพิธีบูชายัญด้วยคำสวดภาวนา พิธีบูชายัญมีจุดประสงค์เพื่อขอพรจากเทพเจ้า เพื่อความเจริญรุ่งเรืองในชีวิต
• พิธีศพ เป็นพิธีกรรมที่กระทำเพื่อส่งดวงวิญญาณของผู้ตายไปสู่ปรโลก พิธีศพในศาสนาพราหมณ์-ฮินดูมีขั้นตอนที่ซับซ้อนและแตกต่างกันไปในแต่ละท้องถิ่น

นอกจากพิธีกรรมข้างต้นแล้ว ชาวฮินดูยังประกอบพิธีกรรมอื่นๆ อีกมากมาย เช่น พิธีเฉลิมฉลองเทศกาลต่างๆ พิธีแสวงบุญ เป็นต้น

ตัวอย่างพิธีกรรมในพิธีฮินดู

• พิธีคเณศจตุรถี เป็นพิธีกรรมที่กระทำเพื่อบูชาพระคเณศ ซึ่งเป็นเทพเจ้าแห่งปัญญา ความสำเร็จ และการขจัดอุปสรรค พิธีกรรมนี้จัดขึ้นในเดือนสิบของปฏิทินจันทรคติของชาวฮินดู โดยมีการประดับประดาเทวาลัยด้วยรูปเคารพของพระคเณศ มีการถวายเครื่องบูชาแด่พระคเณศ และมีการแห่รูปเคารพของพระคเณศไปตามท้องถนน
• พิธีนวราตรี เป็นพิธีกรรมที่กระทำเพื่อบูชาพระแม่อุมา ซึ่งเป็นเทพเจ้าแห่งพลังอำนาจและความสามัคคี พิธีกรรมนี้จัดขึ้นในเดือนห้าของปฏิทินจันทรคติของชาวฮินดู โดยมีการบูชาพระแม่อุมาทั้ง 9 ปาง มีการถวายเครื่องบูชาแด่พระแม่อุมา และมีการเต้นรำและร้องเพลงเพื่อเฉลิมฉลอง
• พิธีดีปาวลี เป็นพิธีกรรมที่กระทำเพื่อเฉลิมฉลองชัยชนะของคุณงามความดีเหนือความชั่วร้าย พิธีกรรมนี้จัดขึ้นในเดือนสิบเอ็ดของปฏิทินจันทรคติของชาวฮินดู โดยมีการประดับประดาบ้านเรือนด้วยโคมไฟและประทีป มีการจุดประทีปเพื่อไล่ผีร้าย และมีการแลกเปลี่ยนของขวัญเพื่อแสดงถึงความรักและความสามัคคี

ความเชื่อและพิธีกรรมในพิธีฮินดูเป็นมรดกทางวัฒนธรรมที่สำคัญของชาวฮินดู พิธีกรรมเหล่านี้สะท้อนให้เห็นถึงความเชื่อและวิถีชีวิตของชาวฮินดูที่สืบทอดกันมาอย่างยาวนาน